We maken een brief openbaar die in beginsel geconcipieerd was om niet buiten de institutionele kringen van de Soto-Zen verspreid te worden. Na uitgebreid overleg hebben we daarentegen besloten deze publiek te maken. We denken dat enkele aspecten van de inhoud ervan helderheid kunnen verschaffen aan hen, die banden hebben met de Zen in de hoedanigheid van instituut of die, om verschillende redenen, geïnteresseerd zijn in de mechanismen op grond waarvan de zenmonniken in de Soto-school zich voorbereiden en hun getuigschrift behalen.

Aan de Directeur van het
Europese Kantoor van de Soto-Zen,
Parijs.

Zoals vriendelijk werd verzocht in de uitnodigingsbrief voor de opening van de cursus, doen wij u hierbij onze overwegingen toekomen aangaande de tempels en de manieren waarop men voortgaat met de organisatie van de eerste Europese cursus (ango) voor de geestelijkheid, die gepland staat in de Gendronnière van september tot december 2007.

Wij leggen u ons standpunt voor, zowel ten opzichte van enkele belangrijke aspecten in het heden, alsook van de mogelijke toekomstige vooruitzichten in de institutionele betrekkingen tussen het Japanse Centrale Kantoor van de Soto-Zen en het Europese Zen-Boeddhisme.

1. Als we de voorbereidingen en de programma’s met betrekking tot de eerste Europese ango bekijken, denken we dat de strategie waarmee de Centrale Directie van de Soto-Shu opereert, leidt tot de overplanting naar Europa van het, met een minimum aan variatie, Japanse systeem tot het vormen van de geestelijkheid, oftewel de instructie die de Japanse geestelijken ontvangen in de senmon sodo (kloosters voor de vorming van de clerus). Als de zaken er zo voorstaan zoals wij vreesden, achten wij dit een vergissing uit een religieus, een cultureel en een historisch standpunt tezamen. Wij bedoelen hier niet het systeem ter voorbereiding van de geestelijken van de Soto-Zen in Japan ter discussie te stellen, niettemin is het duidelijk dat de Japanse methode om de geestelijkheid op te leiden, als doel heeft de Japanse monniken te brengen tot het volgen van de religieuze en culturele tradities van hun Land, die niet noodzakelijkerwijs in alle aspecten aan tradities van het Zen-Boeddhisme gebonden zijn. Europa is een compleet andere wereld. Dit kunnen we zeggen op basis van onze ervaring als Europese zenmonniken die geleefd hebben en de opleiding gevolgd hebben voor de Japanse Soto-Zen geestelijkheid, in Japan, in de opleidingskloosters, de reeds genoemde senmon sodo waar wij het traject en de regels van de Japanse school geheel en al hebben gevolgd.
Opdat men oprecht de Zen in Europa kan ontwikkelen, moeten we een atmosfeer creëren om beetje bij beetje een nieuwe gevoeligheid te laten ontstaan, een nieuwe taal, een nieuw educatief systeem.
We moeten ruimte geven aan een ervaring om te kunnen bloeien, aan de mogelijkheid van een Zen die interactief is aan de basis van de Europese cultuur; als we daarentegen een clericaal institutioneel systeem uit Japan importeren, gaan we de tegengestelde kant op.
We hebben geen behoefte aan een oude Japanse kerk in Europa, waar er al zoveel, misschien wel teveel kerken zijn: we hebben een nieuwe geest nodig om deze oude en zieke wereld te vernieuwen, zowel in het Westen als in het Oosten.
Op deze manier hebben we dat allernauwkeurigste Japanse systeem om de rang van de religieuzen in te schalen niet nodig, dat Japanse systeem om de religieuze loopbanen te bepalen, noch het systeem der bekrachtiging van de clerus volgens Japanse criteria.
Tussen Japan en Europa bestaat er niet eenzelfde relatie zoals die -in de middeleeuwen- er was tussen China en Japan en daarom kan het Centrale Kantoor van de Sotoschool van Tokyo die antieke relatie niet beschouwen als de standaard om de huidige situatie in banen te leiden. Wij vrezen dat dit onvoldoende duidelijk is aan zowel de Japanse zijde als aan de Europese zijde.
Er zijn vele eeuwen voor nodig geweest om de huidige organisatievorm van de Sotoschool in Japan te kunnen bereiken en om deze te formeren in de culturele en sociale werkelijkheid van Japan: ook wij zullen veel tijd nodig hebben opdat er hier in Europa een eerlijk educatief systeem komt voor de monniken, geboetseerd in de spirituele Europese klei.
We denken dat de Centrale Directie van Tokyo en het Europese Kantoor van de Soto-Zen teveel haast hebben ten aanzien van dit zo delicate punt en dat het grootste deel van de beslissingen voornamelijk genomen zijn vanuit een Japans oogpunt en uit overwegingen van dezelfde herkomst. Als men eenmaal een bepaalde richting is ingeslagen, wordt het erg moeilijk, of zelfs onmogelijk, om die richting te wijzigen en de daarbij behorende keuzes.

2. Zoals bekend is, zijn er vele jaren nodig -beter: heel het leven- om zich te scholen tot een leven dat zich aanpast aan de zen; dit moet gebeuren binnen de religieuze, culturele en psychologische atmosfeer die overeenkomt met de aard van de personen uit dat bepaalde Land. De geschiedenis van het boeddhisme maakt het ons duidelijk. Niemand kan denken dat het mogelijk is een zenmonnik op te leiden, in Europa, dankzij een enkel verblijf van drie maanden in een praktijkcentrum dat in Japanse stijl georganiseerd is.
Als het Japanse educatieve systeem voor de geestelijkheid doelmatig en geschikt is voor Japan, is dat te danken aan het feit dat het geheel is doorgedrongen tot in het binnenste van de samenleving en van de Japanse geest.
We hebben nog veel te leren van de Japanse zen-traditie, maar zo niet het nieuwe educatieve systeem dat gevormd moet worden op basis van de ontmoeting tussen de geest van de Zen en de Europese cultuur en niet op grond van de ontmoeting tussen de Japanse cultuur en de Europese religieuze geest. Dat zou een vreselijke vergissing zijn.
Om te leren hoe de rituelen en ceremonies uit te voeren, een belangrijk deel van een traditie, hebben we geen bijzondere klooster-cursussen nodig, het is voldoende om door te gaan met het organiseren van seminaries van twee/drie dagen, zoals het Europese Kantoor van de Soto Zen tot nu toe voortreffelijk heeft gedaan. De monniken en de beoefenaars van zen ontvangen al een opleiding in hun gemeenschappen, hun tempels, hun praktijkruimtes. De manier om deze soort opleiding tot voltooiing te brengen, ligt niet in het doorbrengen van enkele maanden in een praktijkcentrum naar Japanse stijl, dat in Europa ligt en niet in Japan: heel snel zal de motivatie om aan deze educatieve beleving deel te nemen, geconditioneerd worden door de wens om een of ander certificaat of kwalificatie te behalen. Geen enkel soort getuigschrift, het doet er niet toe op welk hoog niveau, heeft ooit meegeholpen om iemand op te leiden, speciaal in het religieuze veld. Als u ons wil helpen, altublieft, overweeg dan eerst wat wij al 30/40 jaar aan het doen zijn op het vlak van de zazen en kies de richting ten gunste van het nieuwe leven van een oude universele religie in Europa, en laat de beperkte belangen en details van een nationale kerk terzijde.

3. Het is onze sterke indruk dat alle belangrijke beslissingen ten aanzien van Europa door het Centrale Kantoot van de Soto-Zen, in Japan, worden genomen, die de situatie en de belangen van de Japanse clericale instelling voor ogen hebben en niet de Europese realiteit en de daar bestaande behoeften.
Wij denken dat de Europese geestelijkheid van de Soto-Zen en de Japanse instelling van de Soto Zen Shu dezelfde verantwoordelijkheid delen voor het ontbreken van voldoende inspanningen om tot echte samenwerking te komen: de Japanse geestelijke instellingen blijven kijken vanuit het perspectief van een nationale instelling terwijl de monniken van de Europese zen met onvoldoende duidelijkheid hun verzoeken naar voren brengen en lijken zich tevreden te stellen met de ontvangst van een of ander document om hun status vast te leggen.

Wij hopen, voor zover dat mogelijk is in een brief, dat wij ons standpunt met voldoende helderheid uiteen hebben gezet en dat u zult begrijpen waarom wij niet hebben willen meewerken aan het tot stand brengen van de ango die in de Gendronnière werd georganiseerd.
We hebben deze overwegingen duidelijk willen maken omdat we het werk van een ieder die erbij betrokken is, respecteren, ook als we het niet eens zijn over de vorm en de doelstellingen en wij erkennen de inspanningen en de persoonlijke opofferingen van hen die correcte betrekkingen proberen te ontwikkelen tussen de antieke Japanse zen-traditie en de nieuwe werkelijkheid van de Europese zen.

Met vriendelijke groeten,

Marassi